Soğuk Savaş Dönemi Orta Doğu

PAYLAŞILAMAYAN ORTA DOĞU

1.İSRAİL’İN KURULUŞU

v Yahudiler, Filistin′de bir İsrail devleti kurma çabalarına II. Dünya Savaşı öncesinde başlamıştı. Bu yolda en önemli desteği Filistin′de manda yönetimini elinde bulunduran İngiltere′den gördü. Filistin′e göçün kontrolü Yahudi Ajansı′na bırakıldı. Yahudi göçü teşvik edildi.



v Filistin Sorunu İngiltere ve ABD′nin desteğiyle 1947′de BM′ye götürüldü. BM, Filistin′in Araplar ve Yahudiler arasında bölünmesine, Kudüs′ün tarafsız statüde olmasına karar verdi. Araplar bu karara tepki gösterdi. Çatışmalar başladı. Yahudi örgütler Araplara yönelik katliamlara girişti. Bu katliamlar Filistinlilerin topraklarını terk etmesine ve "Filistin Mültecileri" sorununa yol açtı.

v İngiltere′nin bölgedeki manda yönetimine 14 Mayıs 1948′de son verdiğini ilan etmesinden birkaç saat önce, Ben Gurion tarafından İsrail devletinin kurulduğu açıklandı. Yeni devlet aynı gün ABD ve SSCB tarafından tanındı.

v Bağımsızlık ilanından bir gün sonra Mısır, Ürdün, Suriye ve Lübnan orduları İsrail′e saldırıya geçti. Aylarca süren savaştan Araplar sonuç alamadı. Bir milyon Filistinli komşu Arap devletlerine sığındı. 1948 Savaşı sonunda meydana gelen ateşkes hatları İsrail′in sınırı oldu. Ancak Arap devletleri İsrail′i ve bu sınırı tanımadı. Filistinlilerin günümüze kadar süren sıkıntıları böyle başlamıştır.

v Orta Doğu′da bulunan Arap ülkeleri, XX. yüzyıl başlarında İngiltere, Fransa ve İtalya′nın mandası altına girmişti. Orta Doğu′da bağımsızlıklarını elde ülkelerde yükselen milliyetçi düşünce sömürgecilere karşı tepki içindeydi.

2.EİSENHOWER DOKTRİNİ

ü ABD Başkanı Dwight Eisenhower 5 Ocak 1957′de kendi adıyla anılan Eisenhower Doktrini′ni açıklamıştır.

Eisenhower Doktrini şu ilkeleri içeriyordu:
♦ Bağımsızlığını korumak için ekonomik kalkınma çabası içine giren Orta Doğu ülkelerine ekonomik yardım yapmak
♦ Ttalep eden Orta Doğu ülkelerine askeri yardım yapmak
♦ Bu ülkelerin istemeleri koşuluyla, komünist bir ülkeden gelecek açık silahlı saldırılar karşısında Amerikan silahlı kuvvetlerini kullanmak

Eisenhower Doktrini′nin Amacı Nedir?
ü Eisenhower Doktrini′nin amacı, SSCB′nin Orta Doğu′da etkinliğini artırmasını önlemek ve komünizmin bölgede yaygınlaşmasını engellemekti.
ü Doktrini kabul ettiğini ilk ilan eden devlet Lübnan olmuş, ardından Pakistan, Irak, Türkiye ve Yunanistan, Afganistan, Libya, Tunus, Fas ve İsrail Eisenhower Doktrini′ni kabul etmiştir. Bu arada Mısır, Suriye, Ürdün, Suudi Arabistan doktrine karşı çıkarak tepki göstermiştir.


UZAK DOĞU’DA ÇATIŞMA


1.ÇİN HALK CUMHURİYETİ’NİN KURULUŞU

Ø Çin topraklarında XIX. yüzyıl boyunca parçalı bir siyasi yapı var olmuş, vali ve komutanların idaresindeki bölgesel yönetimler merkezi bir idarenin kurulmasını engellemiştir. Kıyı kentlerinin çoğu yabancıların denetimindeydi. İktidardaki Milliyetçi Halk Partisi 1923 sonrasında Sovyetlerle ilişkilerini güçlendirerek bu ülkeden kredi, askeri malzeme ve uzman temin etti. Bu politikayı kabul etmeyen Çin Komünist Partisi ile merkezi hükümet arasında ciddi çatışmalar yaşandı.

Ø 40′lı yıllarda Çin komünistlerinin asker sayısı bir milyonu aşmıştı. 1948′de Mançurya bütünüyle komünistlerin denetimine girdi. Güneye yönelen komünistler eski rejim taraftarlarını Formoza (Tayvan) adasına sığınmak zorunda bıraktı. 1 Ekim 1949′da Çin topraklarında Çin Halk Cumhuriyeti ilan edildi.

Ø Mao liderliğindeki Çin, Sovyetler Birliği′ne tam bir güven içinde olmamışsa da, dış politikasında Sovyet yanlısı bir tutum sergilemiştir. Amerikan yönetimi ise Mao yönetiminin sergilediği politikalara karşı sert bir tavır takınmıştır.

2.UZAK DOĞU’DA HAKİMİYET MÜCADELELERİ

a.Kore Savası

Savaş Neden Çıktı?
Ø Kore, 1945′ten sonra SSCB ile ABD′nin rekabet alanı oldu. ABD, II. Dünya Savaşı′nda sonra, Kore′nin kendi denetimindeki güneyinde askeri bir yönetim kurarken, kuzeyi işgal eden Sovyetler Kuzey Kore Halk Cumhuriyeti′ni kurdu. 1949′da 38. enlem kuzey güney sınırı olarak belirlendi.

Ø İki Kore′nin birleştirilmesi sorunu BM′ye taşındı. BM, Kore′de seçimle ulusal Kore hükümeti kurulmasına ve işgal kuvvetlerinin ülkeden çekilmesine karar verdi. Ancak SSCB yönetimi BM Komisyonu′nun 38. enlemin kuzeyine geçmesine izin vermedi. Kriz kısa sürede silahlı çatışmalara dönüştü. Sovyet destekli Kuzey Kore Haziran 1950 Güney Kore′ye savaş ilan etti.

Ø Haziran 1950′de Seul′u ele geçiren Kuzey Kore, Güney Kore′nin tamamını tehdit etmeye başladı. BM, Temmuz 1950′de Kore BM Komutanlığı kurdu. Kore çatışmaların ilk dönemlerinde aktif bir tutum izlemeyen Çin birlikleri, Kasım′da ABD birliklerine karşı saldırıya geçti. Ancak Kuzey Kore ve gönüllü Çin kuwetleri BM birlikleri tarafından durduruldu.

Savaş Bitiyor...
« Her iki tarafında birbirine karşı üstünlük sağlayamaması üzerinde Temmuz 1953′te ateşkes imzalandı. Kore, Kuzey ve Güney olarak ikiye bölünmüş halde bırakıldı Kore Savaşı Kuzey Kore′yi Çin ile Batı arasında tampon bir devlet haline getirdi. Batı dünyası, Güney Kore′yi korumayı başardı.

b.SEATO’nun Kuruluşu
Avustralya
Yeni Zelanda
ABD
Fransa
Pakistan
Filipinler
Tayland
İngiltere
1954 yılında Filipinler′de bir araya gelen sekiz devlet, SEATO (Güneydoğu Asya Antlaşması Teşkilatı) Antlaşması′nı imzalayarak Çin Hindinin SEATO koruması altında olduğunu açıkladı.