Felemenkçe

Felemenkçe Hint-Avrupa dil ailesinin Cermen dilleri grubundan dil. Hollandaca ve Flamanca gibi lehçeleri vardır, bunlar özellikle yazılı dilde birbirine oldukça yakındır. Felemenkçe ve lehçeleri; Hollanda, Belçika, Surinam ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nde resmi dil konumundadır.

Belçika'da konuşulan aksanına Flamanca, Hollanda'da konuşulan aksanına Hollandaca denir. Belçika'da daha çok kuzeyde bulunan Flaman bölgesinde konuşulur. Felemenkçe ise Plattdeutsch ve Friz diline yakındır.

Felemenkçe ve yerel lehçeler

Felemenkçe, Belçika devleti içinde Fransızca'nın baskısına karşı mücadele vererek geçen tarihi içinde özgün bir gelenek, edebiyat ve kendi içinde lehçeler oluşturmuş, ancak Belçika'nın federal devlet yapısına bürünmesi ile Felemenkçe ile ortak noktalarını tekrar keşfetmiştir. Flamanlar günümüzde yerel şivelerini konuştukları zaman "Felemenkçe konuşuyorum" ("Ik spreek Vlaams"), Algemeen Nederlands (Genel/Ortak Felemenkçe) adını verdikleri standartlaştırılmış eğitim, bilim ve yönetim dilini kullandıkları zaman "Felemenkçe konuşuyorum" ("Ik spreek Nederlands)" derler. Yine de, aksan farkları, kullandıkları bazı kelimeler ve söyleyiş tarzlarından ötürü bir Hollandalı muhatabının bir Flaman olduğunu hemen anlayabilir. Dahası her yörenin kendine ait bir konuşma şekli olduğundan hangi bölgeden, şehirden hatta köyden geldiğini de çıkarabilir. Bunun sebebi de Felemenkçe'nin coğrafi olarak çok küçük bir bölgede konuşulsa da, topluluklar oldukça birbirine bağlı yoğun ve sık bir dokuda olmasıdır. Böylelikle dil konuşulduğu, bölge içinde resmi sınırlardan bağımsız olarak, oldukça heterojen bir yayılım gösterir. Resmi kaynaklara göre yalnızca Flaman Bölgesi içinde lehçe olarak tanımlanabilecek 26 farklı Felemenkçe'nin konuşulduğu tespit edilmiştir. Bunların başlıcaları arasında:

Oost Vlaams (Doğu Flamanca)

West Vlaams (Batı Flamanca)

Antwerps (Anversçe)

Limburgs (Limburgça)

Frans-Vlaams (Fransız Flamancası - Fransa'nın kuzey batısında konuşulur)

sayılabilir. Aynı şekilde Hollanda'nın çeşitli bölgelerinde birbirinden oldukça farklılık gösteren çeşitli lehçeler bulunur. Bunlardan bazıları:

Zuid-Hollands (Güney Hollandaca)

Gronings (Groningence)

Brabants (Brabantça)

Holland-Limburgs (Hollanda Limburgçası)

Genel/Ortak Felemenkçe ise Türkiye'de bölgeler arası lehçelerden ve şivelerden bağımsız olarak konuşulan Modern Türkçe ile kıyaslanabilir. Her yöre kendine özgü bir lehçe ve şive ile konuşsa da eğitim, öğretim, basın, yayın, radyo, TV, yazım ve devlet işlerinde hep standartlaştırılmış ortak resmi dil kullanılır. Ancak halk kendi yöresel aksan ve lehçelerini bir kültürel değer olarak görerek yaşar, yaşatır ve korurlar. Bu yüzden her yöre kendine ait olan lehçelerde gazete ve dergiler çıkarır yerel radyo, televizyonlarda kendi lehçeleri ile yayın yaparlar.

Lehçeler arasındaki fark o kadar güçlüdür ki coğrafi olarak Limburgça'nın konuşulduğu Limburg bölgesi ile Batı Flandra Bölgesi'nin konuşulduğu yöre arasındaki mesafe 100 km'yi aşmamasına karşın her iki lehçenin konuşanları birbirlerini anlamakta büyük güçlük çeker. Bu anlamadaki güçlük bir bakıma Türkçe ile Azerice ile karşılaştırılabilir. Bu sebepten devlet televizyonları genelde halkın konuşmalarını büyük çoğunlukla Genel Felemenkçe alt yazı ile verir. Aynı şey Belçika'da yayınlanan Hollanda filmleri ve dizileri ile Hollanda'da yayınlanan Flaman dizi ve filmleri için de geçerlidir ve genelde Genel Felemenkçe alt yazı ile verilir.

Felemenkçe, Hollanda sömürgesi olan ülkelerde (Aziz Martin, Surinam, Aruba, Guyana, Hollanda Antilleri, Virgin Adaları) de konuşulmaktadır. Geçmişte en büyük Hollanda sömürgesi olan Endonezya'da yaygınlığını sürdürmekte olup yerel diller üzerinde büyük tesiri olmuştur.

Fransa'nın kuzeybatısındaki Nord ilinde, özellikle Dunkerque komününde de konuşulur.

17. yüzyıldan itibaren Güney Afrika'ya göçmüş olan Hollanda asıllı Buğrlar (nl:Boer-Çiftçi), Felemenkçe'nin coğrafi kopukluk nedeniyle farklılaşmış bir lehçesi (picini) olan Afrikaans konuşmaktadır.

Felemenkçe konuşulan ülkeler

Dünyada yaklaşık 24 milyon insan resmi dil olarak Felemenkçe konuşmaktadır.

Hollanda - 17 milyonluk nüfusun tamamı

Belçika - 10 milyonluk nüfusun yaklaşık 6 milyonu

Surinam - 450 binlik nüfusun tamamı

Hollanda Antilleri - 200 bin nüfusun tamamı

Aruba - 100 bin nüfusun tamamı

Ana dili Felemenkçe olanlar, dillerinin İngilizce ve Almanca ile müşterek noktaları bulunduğundan bu dilleri öğrenmeye yatkındırlar. Cümle yapısı ve kullanılan sözcükler bakımından İngilizce ve Almanca ile benzerlik göstermektedir.

İngilizce ve Almanca benzerliğe örnek:

Felemenkçe: Wat is jouw naam?

Almanca: Wie ist dein Name?

İngilizce: What is your name?

Felemenkçe: Geef mij het boek.

Almanca: Gib mir das Buch.

İngilizce: Give me the book.

Dilin Türkçe adıyla ilgili tartışmalar

Dilin Osmanlıca adı فلمنكجه olarak yazılır. Bazı batı dillerinde Felemenkçe'yi karşılayan tek bir kelime olmaması ve "Felemenk" sözcüğünün günümüzde belli bir siyasi ülkeye karşılık gelmemesi nedeniyle, Türkçede Felemenkçe yerine Felemenkçe sözcüğünün kullanılmasını savunanlar vardır. Buna karşın, Türk Dil Kurumu sözlüğünde Felemenk sözcüğünün tanımı "Bugünkü Hollanda, Belçika ve Kuzeydoğu Fransa'ya eskiden verilen ad." olarak ve Felemenkçe sözcüğü de "Felemenk dili" olarak tanımlanmaktadır. Hollanda'da ve Belçika'da konuşulan Felemenkçe arasındaki fark çok az olup, aynı dilin iki lehçesi düzeyindedir.

Bazı önemli soru cümleleri

Hoe gaat het?: Nasılsın? [hu ğaat höt ]

Hoe oud ben je?: Yaşın kaç? [hu avt ben yı]

Wat is jouw naam?: İsmin ne? [vat is yav nağm]

Wat voor werk doe je?: Mesleğin ne? [vat du yı foğr verk?]

Wanneer is je verjaardag?: Doğum günün ne zaman? [vaneğr is yı fıryağrdah]

Wanneer ben je geboren?: Ne zaman doğdun? [vaneğr ben yı gheboğrın]

Waar ben je geboren?: Nerede doğdun? [wağr ben yı gheboğrın]

Hoe laat is het?: Saat kaç? [hu lağt is höt]

Welke dag is het?: Hangi gün? [velkı dah is höt]

Welk jaar is het?: Hangi yıl? [velk yağr is höt]

Hoe lang verblijf je hier al?: Burada ne kadar zamandır yaşıyorsun? [hu lang fırbleyf yı hiğr al]

Sinds wanneer ga je al naar school?: Ne zamandan beri okula gidiyorsun? [sins vaneğr ghağ yı al nağr shoğl]

Wat is jouw nationaliteit?: Ulusun ne? [vat is yav nasyonaliteyt]

Waar woon je?: Nerede yaşıyorsun? [vağr voğn yı]

Wat ben je nu aan het doen?: Şu anda ne yapıyorsun? [vat ben yı nü ağn höt duğn]

Ja: Evet [ya]

Nee: Hayır [ney]

Wie ben jij? Sen kimsin [viğ ben yey]

Ben je student? Öğrenci misin?[ben yı stüdent]

Ik hou van jou:Seni seviyorum [ik hav fan yav]

Van welke stad kom je:Hangi şehirdensin [fan velkı stat kom yı]