Retarder Fren Nedir? Nasıl Çalışır?

Günümüzde araçlarda standart olan disk frenler ve kampana frenler, ağır vasıtalar için tek başlarına yeterli olmamaktalar. Bunun nedeni ise ısınma ve aşınma problemleri. Örneğin 1 ton (1000 kg) ağırlığındaki bir araçta saatte 80 kilometre hızındayken fren yapıldığında araç rahatlıkla yavaşlatılabilmekte ve durdurulabilmekte. Fakat 20 ton (20000 kg) ağırlığındaki bir ağır vasıtada saatte 80 kilometre hızında araç durdurulmak istenirse fren donanımının üzerine çok çok daha büyük bir yük bineceğinden balatalar ve diskler inanılmaz derecede ısınacaktır. Öyle ki ısıdan dolayı frenler araç üzerinde hiçbir etki gösteremeyebilir. Ve bu herhangi bir tehlike anında çok çok büyük bir risk oluşturur. İşte tam burada devreye “Retarder” adı verilen ekonomik, çok etkili, güvenli fren sistemi giriyor. Retarder ilk olarak 1950′li yıllarda Amerika’da kilometrelerce uzunluğundaki yük trenlerini durdurmak için Voith firması tarafından yapıldı. Daha sonra Otto Kassbohrer tarafından yine Voith firmasına otobüsler üzerinde uygulanması için görev verildi. Böylece ağır vasıtalar retarder ile tanışmış oldu. 

Retarder nedir? Nasıl çalışır? Retarder, temel olarak şaftın ucuna yerleştirilen rotor ve stator denilen iki çark ile çalışan hidrodinamik basınçlı bir sistemdir. Araçta direksiyon altında bir retarder için kademeli bir kol ya da fren pedalına bağlı bir sistemle harekete geçirilir. Rotor aracın şaftına bağlıdır. Stator ise rotorun karşısında retarder gövdesine sabitlenmiştir. Şanzumandan gelen şaft hareketiyle rotor döner. Retarder devre girdiğinde rotor ve stator arasına yağ pompalanır rotorun dönüşüyle hareketlenen yağ statorun kanaçtıkçlarına çarpar ve yavaşlar. Buda rotoru yavaşlatır ve frenleme gerçekleşir. Retarder fren seviyesi kontrol kolu üzerinden ne kadar yükseltilirse o kadar fazla yağ pompalanır. Daha sonra içeride ısınan yağ aracın soğutma sistemine iletilerek soğutulur ve haznesine geri döner. Böylece rotorun hareket enerjisi yağ sayesinde ısı enerjisine çevirilerek soğutma sistemi tarafından araçtan dışarı atılmış olur ve hiçbir sürtünme, aşınma problemi meydana gelmez. Alınabilecek en iyi performans soğutma sisteminin verimiyle doğru orantılıdır. Retarder kullanıldığında rotor devri ne kadar yüksekse o kadar etkili olur ve bu nedenle retarder ile araç çok verimli şekilde yavaşlatılır ve hız düştükten sonra araç disk ve kampana fren sistemleri ile durdurulur. Sürücü her durumda yardımına yetişecek bir fren sistemine sahip olduğunu bildiği için gönül rahatlığıyla aracını kullanabilir. Bu sistem aynı zamanda araca zamandan ve maliyetten tasarruf ettirir. Retarder kullanmayan bir ağır vasıtada lastikler %25 daha fazla zarar görürken balatalar birim zaman içerisinde 10 kat daha fazla zarar görür. Bu da ticari amaçla kullanılan bu tür araçlar için servis zamanından ve maliyetten önemli bir tasarruf olacaktır.