 |
| GRAVITY (2013) Türkçe Dublaj |
Önceki yazılarımda da bahsettiğim gibi bilim kurgu türünde zengin ama yeterince başarılı bir yıl geçirmediğimiz şu günlerde umudumu "Yerçekimi"ne bağladığım doğrudur. Sadece "Star Trek Into Darkness / Bilinmeze Doğru Star Trek"in türünde tam anlamıyla başarılı olduğunu düşündüğüm bu yıl bir de Neil Blomkamp'ın bende ciddi bir hayal kırıklığına sebep olduğu "Elysium / Elysium: Yeni Cennet"i fena değildi. Diğer bilim kurgu denemelerinden bahsetmeye bile gerek duymuyorum. İşte bu yüzden "Children of Men / Son Umut" ile bilim kurgu başyapıtına imza atan Alfonso Cuarón'un 2006'dan sonraki ilk filmi "Yerçekimi" bu sene için ciddi bir önem taşıyordu. Neyse ki, Cuarón yeni filmiyle beklentileri maksimumun ötesinde bir şekilde karşılamasını başardı. Şimdi yazının sürprizbozanlı bölümüne giriyoruz.
Ryan Stone (Sandra Bullock) ve Matt Kowalski (George Clooney)
Filmde NASA bilimadamı Donald J. Kessler tarafından 1978 yılında ortaya atılan Kessler Sendromu'nu işleyen Cuarón, dünya etrafında düşük irtifada dönen cisimlerin gittikçe parçalanarak yörünge üzerindeki cisimlere çarpması ve her çarpışmanın yörünge üzerindeki başka bir çarpışmaya yol açarak tüm uyduların çalışmaz hale gelmesi durumunu tüm etkileyiciğiyle seyirciyle buluşturuyor. Kessler Sendromu yüzünden uzay boşluğuna sürüklenen Dr. Ryan Stone (Sandra Bullock) ile astronot Matt Kowalski'nin (George Clooney) yaşam savaşına çarpıcı bir şekilde tanıklık ettiğimiz filmin asıl vurucu tarafı ise alt metninde yapılan doğum metaforu. Üst metinde sadece bir bilim kurgu filmi gibi gözükmesine rağmen alt metinde bir insanın dünyaya gelmesinin alegorisinin yapıldığı "Yerçekimi", muazzam zeki ve fazlasıyla orijinal bu yapısıyla kendine hayran bırakıyor. Alfonso Cuarón'un her sahnesinde adeta şov yaptığı filmde ünlü yönetmenin "Pi'nin Yaşamı"nın hatasına düşmeyip büyük metaforu seyirciye açıklamaya çalışmaması ise filmi mükemmeliyete taşıyan en büyük özelliklerinden. Bu yüzden filmin bu yapısıyla Stanley Kubrick'in 1968 yılındaki başyapıtı "2001: A Space Odyssey / 2001: Uzay Macerası"nı çağrıştırdığını söyleyebiliriz.
Film bir uzay üssünde bulunan aralarında Ryan Stone ve Matt Kowalski'nin de bulunduğu birkaç insanla açılışını yapıyor. Aynı bir zigot kadar küçük görünen ve gittikçe büyüyen uzay üssünün Kessler Sendromu'yla parçalanarak binlerce parçaya ayrıldığı filmde Stone haricinde hiçbir karakterin Soyuz uzay aracına ulaşamadığını görüyoruz. Aynı bir embriyo gibi gittikçe büyüyen Stone'un anne karnına yerleşmesinin alegorisi ise karakterin uzay aracına girmesiyle yapılıyor. Uzay aracına girdikten hemen sonra giysilerini çıkarmaya başlayan karakterin yerçekimi bulunmayan bu ortamda yavaşça cenin pozisyonunu aldığını farketmemek neredeyse imkansız. İşin güzel tarafı ise Cuarón'un Stone'un göbek kısmında bulunan ipi de adeta bir göbek bağı gibi resmederek her şeyi daha açık bir hale getirmesi olsa gerek. Kafalarda hiçbir soru işareti bırakmayan Cuarón'un seyirciye sunduğu bu oluşumu farkettiğiniz anda etkilenmemeniz elde değil. En azından benim tüylerim diken diken oldu ve hatırladıkça hala oluyor. Bu arada film boyunca arka planda duyulan kalp atışlarına da dikkat etmek gerek.
Ryan Stone (Sandra Bullock) ve Matt Kowalski (George Clooney)
Telsizle iletişim kurmaya çalışan Stone'un uzay aracının yakıtının bittiğini farketmesiyle hayatından vazgeçmeye hazırlandığı sahne de filmin oldukça önemli sahnelerden biri. İletişim kurmaya çalıştığı sırada telsize takılan ninni sesiyle adeta anne karnından çıkmaya korkan bir bebek gibi içine kapanan Stone'un söyledikleri telsizin diğer ucuna ulaşmadığını görüyoruz. Bu sahnede karakterin anne karnının içinden babasının ninnisini dinleyen bir bebeği temsil ettiğini söylemek mümkün. Bu arada, Stone'un yakıtın bittiğini farkettiği sahnede kokpiti aynı bir bebek gibi tekmelediğini de unutmamak gerek. Zaten dışarıdan gelen ninni sesi de tam bu olaydan sonra gerçekleşiyor. Sanki sevgi dolu bir anne ile babanın doğmak üzere olan bebekleriyle iletişim kurmaya çalışması gibi. Şuraya kadar bile senaryoyu birlikte yazan Alfonso ve oğlu Jonás Cuarón'a hayran kalmamak gerçekten çok zor.
Stone'un tam bu sırada Matt Kowalski'nin uzay aracına girdiğine dair gördüğü halüsinasyon anı filmin felsefik yanını genişletiyor. Kowalski'nin Stone'u yaşamaya ikna ettiği bu sahnede insanların öleceklerine bilmelerine rağmen sahip oldukları yaşama hevesine hiç olmadığımız gibi tanıklık ediyoruz. Umut denilen kavramın insanın doğasında bulunduğunu bu şekilde seyirciye aktaran Cuarón'ın Stone'un kazara ölen kızından bahsettiği sahnelerde ise karakterin evrende dengeli bir düzen olup olmadığına dair duyduğu kuşkuyu sezmek mümkün. Buradan da ünlü yönetmenin karaktere Tanrı-vari bir özellik kazandırdığını söyleyebiliriz. Kısaca Clooney'nin karakteri filmde Tanrı mertebesindeli kutsal bir gücü simgelemekte.
Filmin başında dış sesleri duymayan Stone'un zamanla dış seslere daha duyarlı hale geldiği, nefes alıp vermesinin aynı bir bebek gibi hızlandığı ve hatta bir ara "anne" dediğini duyduğumuz filmde doğum anı da uzay aracının dünyaya düştüğü sahneyle gerçekleşiyor adeta. Karakterin "dünyaya geldiği" bu sahnede uzay aracının gittikçe hızlanmasıyla yaşanan ısı artışı dünyaya gelmenin zorluğunu temsil etmekte. Her şeyin daha anlaşılır hale gelmesi ise okyanusa iniş yapan uzay aracının su almaya başlamasıyla başlıyor. Aynı yeni doğmuş bir bebek gibi ilk başlarda nefes alamayan Stone'un suyun dibinden çıkmasının hemen ardından çıktığı anda ışığı yüzünde hissedip ağlamakla karışık gülmeye başlaması açıkçası bu durumu fazlasıyla açık bir hale getirmiş. Bu sırada "yerçekimi" dolayısıyla ayaklarını yere basmakta zorlanan Stone'un iniş yaptığı dünyanın ıssız bir yer olduğuna da dikkat etmek gerek. İnsanların neresi olduğunu bilmediği bir dünyaya geldiklerini bu şekilde seyirciye sunan usta yönetmenin yarattığı "yeniden doğuş" alegorisi gerçekten kalbe dokunuyor. Ve film bitince sizi etkilemeye bir süre daha devam ediyor.
Ryan Stone (Sandra Bullock)
Bu kadar alt tema analizinden sonra gelelim filmin teknik alandaki başarısına. Cuarón'un yerçekimi olmayan ortamları dört dörtlük bir şekilde seyirciye sunduğu filmde görsel efektler çığır açıcı nitelikte. Mükemmel yaklaşık 15 dakikalık kesintisiz çekimle açılış yaparak seyirciye hayrete düşüren filmdeki çoğu şeyin aynı "Pi'nin Yaşamı"nda olduğu gibi bilgisayar yardımıyla yaratıldığına inanamıyorsunuz. İşte bu yüzden de "Yerçekimi", En İyi Görsel Efekt dalının şimdiden favorisi olduğunu söyleyebiliriz. "The Tree of Life / Hayat Ağacı" (2011) ve "Son Umut" filmlerinin görüntü yönetimi de üstlenmiş Emmanuel Lubezki'nin mükemmel görüntü yönetiminin de filme hem teknik hem de içerik anlamında yaptığı katkıyı da unutmamak gerek. Bu arada, filmin 70mm'lik IMAX kamerasıyla çekilmemiş olduğunu hatırlatmakta fayda var. Buna rağmen filmi IMAX ekranlarında izlemenin daha iyi olacağına inanıyorum; çünkü film için kullanılan Arri Alexa sistemi yakın zamanda "Pi'nin Yaşamı"nda da kullanılmıştı. Ayrıca, filmde kullanılan üç boyutta bir o kadar başarılı. Uzun zamandır üç boyutun hakkını bu kadar veren bir film açıkçası izlememiştim. Uzayda uçuşan parçacıkların yüzüme çarpışını defalarca hissettim. Kısaca, "Hayat Ağacı"yla hak ettiği Oscar'ı alamayan Lubezki'nin bu sene Oscar'lardaki şansı fazlasıyla yüksek olduğuna inanıyorum.
Filmin ses miksajı ve ses kurgusu ise yılın tartışmasız en iyileri arasında yerini alacaktır. Uzayda ses olmamasını durumunun olduğu gibi korunarak mistik bir havanın yaratıldığı filmde uzay giysisi ile dış evren arasındaki ses dengesi şapka çıkartılır cinsten. Tüm bunlar olurken arkadan eklenen Steven Price imzalı müzikler ise olayı adeta bitiriyor. Karakterlerin içinde bulunduğu melankolik, mistik ve yalnız atmosferi kusurusuzca notalara dökmeyi başaran Price, yılın en iyi kompozisyonlarından birine imza atmış. Bunu özellikle "Don't Let Go" adlı parçasında rahatlıkla dinlemeniz mümkün. Uzayın tüm gizemini üzerinizde hissetmemeniz elde değil.
Cuarón'un en iyi yönetmen dalında Oscar adaylığı (hatta ödülün kendisini) alması gereken bir yönetim sergilediği "Yerçekimi"nin ünlü yönetmenin şu ana kadarki en iyi işi olduğuna şüphe yok. Yazının öncesinden de anlaşılacağı gibi filmin her karesinde ve alanında imzası var. Zaten filmin başrolündeki Sandra Bullock ve George Clooney'nin performanslarından da bunu anlamak kolay. Bu arada, Bullock'un kariyerinin en anlamlı ve en iyi performansını sergilediğini düşünenler arasındayım. Normalde hiç haz etmediğim bir aktris olmasına rağmen bu filmle kendisine hayran kaldım. "The Blind Side / Kör Nokta"yla (2009) aldığı Oscar'ı zamanında gereksiz bulmuştum ama buradaki performansı fikrimi tamemen değiştirdi. Kadın oyuncu kategorisinin doluluğuna bağlı olaraktan Bullock'un bu sene Oscar'a aday olma ihtimali epey yüksek.
Ryan Stone (Sandra Bullock)
Sonuç olarak uzayın anne karnı olarak resmedilerek muazzam zeki ve orijinal bir doğum metaforuna imza atan "Gravity / Yerçekimi", sadece Alfonso Cuarón'un değil yılın da tartışmasız en iyi filmi. Sürükleyici uzun çekimleri ve büyülü görüntü yönetimiyle seyirciye tek kelimeyle kusursuz bir sinema keyfi sunan filmin bilim kurgu türünün başyapıtları arasındaki yerini hak ederek alıyor. Film, yönetmen, görüntü yönetimi, ses ve görsel efekt dallarında Oscar adaylığı alacağına şimdiden kesin gözüyle baktığım filmin etkisinden uzun süre çıkamayacağınızı söyleyebilirim. En azından ben hala etkisinden çıkamadım.
- Yönetmen: Alfonso Cuarón
- Senaryo: Alfonso Cuarón, Jonás Cuarón
- Oyuncular: Sandra Bullock, George Clooney, Ed Harris
- Orijinal Müzik: Steven Price
- Görüntü Yönetimi: Emmanuel Lubezki
- Kurgu: Alfonso Cuarón, Mark Sanger
- Sanat Yönetimi: Mark Scruton
- Kostüm Tasarımı: Jany Temime
- Süre: 90 dk.
- Ülke: ABD, Birleşik Krallık
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Teşekkürler